Bitkisel üretimde uygulanan desteklerle ilgili 5 günde iki kararname yayınlandı. 24 Ağustos 2024 günü Cumhurbaşkanı Kararı ile 2024 üretim yılı ile ilgili uygulanacak destekler yayınlandı. 29 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete ’de ise Cumhuriyet tarihinde ilk defa 2025-2027 dönemini kapsayan 3 yıllık bitkisel üretim destekleri açıklandı. Böylece üretim döneminin fiilen başlayacağı dönemden önce bitkisel üretim destekleri açıklanmış oldu. Darısı desteklemelerinde üretim sezonu değil girdilerin yekün tuttuğu üretim döneminde ödenmesine.
28 Ağustos 2024 Tarihinde Yayınlanan ‘8859 Sayılı Bitkisel Üretimde Yeni Destekleme Modeli ve Üretim Planlaması konusundaki Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ümitleri ve beklentileri arttırdı.
28 Ağustos 2024 gününden bu yana yayımlanan 95 sayfalık kararname hakkında yorumlar yapılmakta karmaşık yapı üreticinin anlayacağı dilde sadeleştirilmeye çalışılmaktadır. Tarım Orman Bakanımız İbrahim YUMAKLI ve Bakanlık yetkililerinin yaptığı açıklamaların yanında tarımsal sivil toplum kuruluşları tarım yazarları da yorumlarını kamuoyu ile paylaşarak uzun yıllardır beklenen bu reformu üretici lehine uygulanabilir, sürdürülebilir bir yapıya dönüştürmek için gayret içindeler.
Ulusal Hububat Konseyinin konu ile ilgili paylaştığı rapor, yazılı ve görsel basında tarım yazarlarının yaptığı değerlendirmeler öne çıkan faydalı çalışmalar olarak öne çıkmaktadır. Bizleri şaşırtan savaş, siyaset, ekonomi, spor her konuyu bilen ve her alanda yorum yapan televizyon yorumcuları böylesi önemli bir reformu niye ele alıp akşam saatinden gece yarısına kadar süren tartışma programlarında niye ele almadılar.
Yayımlanan Bitkisel Üretimde Yeni Destekleme Modeli ve Ulusal Hububat Konseyinin açıklayıcı raporunda da faydalanarak “Sözü Olan Geleceğe Katkı Yapar” düsturu ile konuyu ele alıp değerlendirmeye çalıştık.
Ülkemizde yıllardan beri üretim planlamasının olmaması değişik platformlarda dile getirilir, arz fazlası ürünlerdeki pazarlama sorunu ve değerinde satılamama, eksikliği olan ürünlerde ise ithalat ve temin sorunları ile bunların yıldan yıla değişkenlik göstermesi tarımsal üretimin bir numaralı açmazı olarak vurgulanırdı. Çokça yapılan toplantı, şura, çalıştay ve ortaya konulan fikirlerin harmanı tarımda sürdürülebilirlik adına önemli bir adım olarak değerlendirip, bu uzun süreli ve kapsamlı hazırlık ve çalışmalar meyvesini vermiş diyerek, önemli olan karar almak değil uygulamak vurgusunu tekrar etmek, hatırlatmak istiyorum.
Böylece bitkisel üretim yeni destekleme modeli ve üretim planlaması ile; başta su ve toprak olmak üzere doğal kaynakların korunması, stratejik ürünlerde kendine yeterliliğin sağlanması, pazarlama sorununun çözülmesi ve üretici gelirlerinin artırılması hedefi elle tutulur hale gelmiştir.
Üretim planlamasında başlangıç olarak meyve hariç yaklaşık 20 milyon hektar olan bitkisel üretim alanımızın 15 milyon hektar civarındaki kısmının, yani %75’inin üretim planlaması kapsamına alındığı görülmektedir. Sistemin dinamik olduğu da dikkate alındığında başlangıç için bunun önemli bir hedef olduğu, zamanla planlama kapsamına dahil edilen alanın genişleyebileceği anlaşılmaktadır.
Uygulamanın başlangıç için 2025-2027 yılları arasında 3 yılı kapsayacak şekilde uygulanacağı, desteklerin sade ve basit hale getirildiği ve ilk defa ürün sezonundan önce açıklandığı görülmektedir. Böylelikle desteklerin yönlendirme ve üreticinin tercih eğilimine katkı sağlama görevini daha sağlıklı yerine getirebilme potansiyeli ortaya çıkmıştır. Ayrıca belirlenen destek miktarların 3 yıl sabit kalmayacağı, her yıl değişen ekonomik şartlar, verimlilik ve maliyetteki değişimler dikkate alınarak düzenlenebilecek dinamik yapıda olduğu ifade edilmektedir. Yine desteklerin alan bazlı olacağı ve nakdi olarak ödeneceği düzenlemeler arasında yer almaktadır.
- Temel Destek
Tüm destekler bir destek katsayı değeri ile ilişkilendirilmiştir. 2025 üretim yılı için destek katsayı değeri dekara 244 TL olarak belirlenmiştir. Buna göre 19 bitki türü, 1 bitki gurubu ve diğer ürünler 4 kategoriye ayrılarak, her gruba farklı destek katsayıları uygulanmıştır.
Bu kategorilere ayrılışın temel olarak üretimde kullanılan girdilerin yoğunluğu ile ilişikli olarak belirlendiği görülmektedir. İlgili ürün için destek miktarı destek değerinin, destek katsayısı ile çarpılmasından elde edilmektedir. Örneğin ülkemizde en fazla ekim alanına sahip yaygın tür buğdayda katsayı 1,3 olup, buna göre destek miktarı dekara 244×1,3=317 TL olarak hesaplanmaktadır. Temel desteklerle ilgili hedefin ilgili üründe mazot maliyetinin %50’sinin ve gübre maliyetinin %25’inin karşılanması olduğu ifade edilmektedir. Mevcut mazot gübre desteği 185 TL olduğuna göre, bu destekler kalkmadığı gibi sadece Temel Üretim Desteğinin bile bu rakamın oldukça üzerinde olduğu göze çarpmaktadır.
Temel Destek Ürünlerine Bakıldığında;
| Kategoriler | Ürünler | Destek Katsayısı | Destek Tutarları (TL/Da) |
| 1 | Aspir, Mercimek, Mısır (dane), Nohut, Patates, Soğan (kuru), Birinci grup yem bitkileri, diğer ürünler | 1 | 244 |
| 2 | Arpa, Buğday, Çavdar, Tritikale, Yulaf, İkinci grup yem bitkileri | 1,3 | 317 |
| 3 | Ayçiçeği (yağlık), Fındık, Kolza, Fasulye (kuru), Soya, Çay | 1,5 | 366 |
| 4 | Çeltik, Pamuk (kütlü) | 2,25 | 549 |
Nadas alanlarına 0,3 destek katsayısı ile destek değerinin çarpımı sonucu hesaplanan tutar (dekara 73 TL) üzerinden temel destek ödeneceği bildirilmiştir. Desteklemeler için ÇKS sistemine kayıt şartı olduğu, daha önce yapılan düzenlemeleri ile bitkisel üretim yapan tüm üreticilerin kolaylıkla kayıt altına alınabileceği görülmektedir. Bu siteme kayıtlı ve başvuru yapan tüm bitkisel ürün üreticilerinin temel desteklerden yaralanabileceği değerlendirilmektedir.
- Planlı Üretim Desteği
Bu kapsamda 13 bitki türü ve bir ürün grubu yer almaktadır
| Kategoriler | Ürünler | Destek Katsayısı | Planlı Ür. Des. (TL/Da) | Temel+Planlı Ür. Des. (TL/Da) |
| 1 | Aspir, Mercimek, Mısır (dane), Nohut, patates, Soğan (kuru), Birinci grup yem bitkileri | 1 | 244 | 488 |
| 2 | Arpa, Buğday, İkinci grup yem bitkileri | 1,3 | 317 | 634 |
| 3 | Ayçiçeği (yağlık), Kolza, Fasulye (kuru), Soya | 1,5 | 366 | 732 |
| 4 | Pamuk (kütlü) | 2,25 | 549 | 1098 |
Bu türlerin ülkemiz için stratejik ürünler olduğu anlaşılmaktadır. Her il ve o ildeki her ilçe havza olarak tanımlanmıştır. Örnekleme yapılacak olursa Konya/Kadınhanı havzasında planlamaya konu ürün deseninde buğday yer almaktadır. İkinci kategoride yer alan buğday için temel destek 317 TL olarak hesaplanmıştı. Planlı üretim desteğinde de buğday ikinci kategoride yer almakta ve katsayısı 1,3’tür. Bu durumda planlı üretim desteği için bu katsayı temel destek katsayı değeri olan 244 TL ile çarpılarak dekara 317 TL olarak belirlenmiştir. Böylece bu havzada buğday için temel+planlı üretim desteği toplamı dekara 634 TL olmuştur. Bu destek miktarının mazot maliyetinin %100’ünü, gübre maliyetinin %50’sini karşılayacağı hedeflenmiştir.
Yeraltı Su Kısıtı Desteği
Kararnamede yeraltı su kısıtı olan havzalar 11 il ve 52 ilçeyi kapsamaktadır. Bu havzalarda yer alan sulu arazilerde 8 türü üreten çiftçilere ürünün bulunduğu kategoriye göre hesaplanan tutar üzerinden ilave yeraltı su kıstı desteği ödenecektir.
| Kategoriler | Ürünler | Destek Katsayısı | Destek Tutarı (TL/Da) |
| 1 | Aspir, Fiğ, Mercimek, Nohut, Yem bezelyesi | 0,8 | 195 |
| 2 | Arpa, Buğday | 1,4 | 342 |
| 3 | Ayçiçeği (yağlık) | 1,2 | 296 |
Konya/Kadınhanı havzasında yeraltı su kısıtı bulunmakta, buğday eken bir çiftçinin temel ve planlı üretim desteği olan dekara 634 TL’ye, katsayının destek katsayı ile çarpımından elde edilen 342 TL (1,4×244=342) su kısıtı desteği ilave edilince dekara destek toplamının 976 TL’ye ulaşmaktadır. Bu destek tutarı ile mazotun ve gübrenin %100’ünün karşılanması hedeflenmektedir.
Münavebe Şartı: Kuru ve sulanan arazilerde uygulanacak münavebe kuralları ortaya konulmuştur (Örtü altı ürünler ve çeltik hariç). Buna göre kuru arazilerde aynı ürün aynı araziye üst üste en çok iki kez ekilebilir, üçüncü kez ekilirse bu üretim yılında temel ve planlı üretim desteklerden yaralanamaz. Yeraltı su kısıtı olmayan alanlarda sulu arazide son iki üretimde ektiği ürün yeniden ekilemez, ekildiği takdirde ilgili üretim yılında verilen temel ve planlı üretim desteklerinden yararlanamaz.
- Üretimi Geliştirme Desteği
Sertifikalı tohumluk kullanım desteği: İlgili üretim yılında çavdar, çeltik, susam, tritikale, yerfıstığı ve yulaf tüm havzalarda, planlama kapsamına alınan ve Tablo 4’te yer alan ürünler ise ilgili havzalarda planlamaya konu ürün deseni arasında ise belirtilen destek katsayısına göre hesaplanan tutar üzerinden sertifikalı tohumluk desteği ödenir.
Sertifikalı tohum desteği ürünleri, destek katsayıları ve tutarları
| Kategoriler | Ürünler | Destek Katsayısı | Destek Tutarı (TL/Da) |
| 1 | Arpa, Buğday, Çavdar, Çeltik, Fasulye (kuru), Tritikale, Yulaf | 0,5 | 122 |
| 2 | Aspir, Kanola, Susam | 0,2 | 49 |
| 3 | Korunga, Soya, Yer Fıstığı, Yonca | 0,6 | 146 |
| 4 | Fiğ, Mercimek, Nohut, Yem bezelyesi | 0,4 | 98 |
| 5 | Patates | 2,2 | 534 |
Örneğin Konya/Kadınhanı havzasında buğday yetiştirildiğinde alacağı sertifikalı tohumluk destek tutarının dekara 122 TL (244 TL x0,5=122 TL) olduğu görülecektir. (2023 yılında dekara 65 TL olan destek %87,7 oranında artırılmıştır).
Yine sertifikalı tohumluk desteğin kapsamının genişletildiği ve bazı türler için ilk defa destek uygulandığı anlaşılmaktadır. Ayçiçeği (yağlık), Mısır (dane), Pamuğa (kütlü) ilk defa üniversiteler ve kamu araştırma enstitüleri tarafından ıslah edilerek tescil edilen çeşitlerin yurt içinde üretilip, sertifikalandırılan tohumlukları için çiftçilere 0,6 katsayısı üzerinden hesaplanan tutar üzerinden ödeme yapılacağı hükme bağlanmıştır.
| Ürünler | Destek Katsayısı | Destek Tutarı (TL/da |
| Ayçiçeği (yağlık), Mısır (dane), Pamuk (kütlü) | 0,6 | 146 |
| Patates (Üretimi Geliştirme Desteğine ilaveten) | 1 | 204 |
Üretimi Geliştirme Desteği Kapsamında;
Katı organik ve organomineral gübre desteği: Katı organik ve organomineral gübre kullanan çiftçilere 0,21 destek katsayısı ile katsayı değerinin çarpılması sonucu (244 TLx0,21=51 TL) hesaplanan tutar üzerinden ödeme yapılacaktır (dekara 40 TL olan destek %27,5 oranında artmıştır).
Biyolojik ve biyoteknik mücadele desteği: Bitkisel ürünlere arız olan zararlı organizmalara karşı örtü altında/kapalı ortamda ve açık alanda biyolojik ve biyoteknik mücadele yapan üreticilere aynı sırayla 2025 yılı için %50 artırılarak dekara 3.825 TL ve 1.305 TL tutarlarında ödeme yapılacaktır. Böylelikle doğal dengenin korunması, çevresel kirliliğinin kontrol altına alınması, kimyasal ilaç kullanımının azaltılması ve kalıntılının önlenmesinin hedeflendiği anlaşılmaktadır.
Patates siğili desteği: Patates siğili görülen alanlar ile, patates siğili için oluşturulan güvenlik kuşağındaki alanlarda, karantina önlemi olarak alternatif ürün yetiştirilmesi veya nadasa bırakılması durumunda ÇKS’ye kayıtlı üreticilere dekar başına 200 TL verileceği beyan edilmiştir (2025 yılından itibaren 3 yılı kapsayacak şekilde 3 yılda bir defa ödeme yapmak üzere).
Organik tarım desteği: İlgili üretim yılında geçiş süreci-2, geçiş süreci-3 ve organik statüde yer alan tarım arazilerinde organik tarım faaliyeti yapan ve ürettiği ürüne “ürün sertifikası” düzenlemiş olan çiftçilere ilgili destek katsayısına (aynı sıra ile; bireysel ise 1.2, 0.6 ve 0.4, grup ise bu katsayı değerlerinin yarısı) göre destek ödeneceği karar altına alınmıştır. Benzer şekilde organik arılı kovan desteğinin de yapılacağı kaydedilmiştir.
İyi tarım uygulamaları desteği: İyi tarım uygulamaları kapsamında üretim yapan ve bireysel veya grup olarak iyi tarım sertifikası alan çiftçilere ilgili ürün gruplarına karşılık gelen destek katsayısına göre hesaplanan tutar üzerinden destek ödemesi yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Lisanslı depoculuk kira desteği: Lisanslı depolarda muhafaza edilen ürünler için kira desteği ödeneceği, bu desteğin Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen kira ücretinin %75’i oranında olacağı ve önemli ölçüde artırıldığı anlaşılmaktadır. Bu ürünlerin lisanslı depolarda depolanması halinde 2025, 2026 ve 2027 yıllarında en fazla 6 ay kira desteği ödeneceği kaydedilmiştir. Ancak bu fasılda nakliye ve analiz ücretine yer verilmediği dikkati çekmektedir.
Kırsal Kalkınmanın Desteklenmesi
Çiftlik muhasebe veri ağı (ÇMVA) sistemine katılım primi desteği: Destek sisteme dahil olan işletmeler için %50 artırılarak, 1500 TL olarak ödeneceği kaydedilmiştir. Tarımsal yayım ve danışmanlık desteği: Bakanlıkça yetkilendirilen tarımsal yayım ve danışmanlık hizmeti sunan serbest tarım danışmanları ile ziraat odaları ve üretici örgütlerinde en fazla 5 tarım danışmanı ile sınırlı olmak üzere istihdam edilen her bir tarım danışmanı için 294.000 TL ödenir hükmü kararnamede yer almıştır. Destek %104 artırılmış olup, 12 aylık hizmet verilmesi karşılığı ödeneceği anlaşılmaktadır.
Fark Ödemesi Desteği
Arz açığı olan ve planlama kapsamına alınan ürünlerde üretim yılındaki maliyetler ile iç ve dış piyasalardaki fiyatlar dikkate alınarak, üretimde sürdürülebilirliği sağlamak ve gelir kayıplarını telafi etmek üzere fark ödemesi yapılacağı hükmü getirilmiştir. Her yıl fark ödemesi yapılacak ürünler ve ödeme miktarlarının belirleneceği anlaşılmaktadır. Mevcutta buğday başta olmak üzere bazı ürünlerde yapılmış olan uygulamanın, şartların oluşması halinde planlama kapsamına alınmış ürünlerde devam edeceği görülmektedir.
5 günde 2 defa yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararlarında Bitkisel üretim desteklemeleri ve planlaması üç ana başlıkta toplanmış olup değerlendirmemiz şu şekildedir;
1. İlk kez bitkisel üretim planlaması ile de ilişkilendirilen yeni destekleme modeli Türk Tarımı açısından sessiz bir devrim olarak ifade edilmenin yanında uygulanabilirliği kaygısıyla beklentileri arttırmıştır. Yeni model ülkemiz tarımı açısından önemli bir fırsat olup, sektörün tüm paydaşlarının desteği ile büyüyecek ve kendini geliştirecek potansiyeldedir. Ancak Sadece ürün planlaması ve desteklemesi bazında ele alınmak yerine sürece milli su planı dâhil edilerek sulanabilir arazileri arttırılması çalışması dâhil edilmelidir.
2. Model stratejik ürünlerin bazılarında kendine yeterliliği veya üretim artışını, bazılarında ise kendine yeterlilikle birlikte ihracat için üretim potansiyelini ortaya çıkarma hedefindedir. Temel ürünlerde ele alınan planlama ve destekleme programına ülkemiz iç tüketimi ve ihracatı açısından büyük önem taşıyan yaş sebze ve meyve de dâhil edilmelidir.
3. Destekler ilk defa üretim sezonundan önce açıklanmakta ve 3’er yıllık periyotlar halinde devamı öngörülmektedir. Böylece desteklerin yönlendirici ve üretici tercihini ortaya çıkarıcı etkisi beklenilmektedir. 3 yıllık planda tarımda yaşlanan nüfusun gençleştirilmesi, genç çiftçilere teşvik edici fırsatlar eklenmelidir.
4.Destekler yayımlanacak uygulama yönetmeliğinde sade, basit, kolay anlaşılabilir ve uygulanabilir şekle dönüştürülmelidir. Yayımlanacak uygulama yönetmeliğinde desteklemelerin üretim sezonunda temel girdilerin kullanıldığı dönemlerde ödenecektir ifadesi yer almalıdır. Modelin dinamik olması nedeniyle destek katsayısı tutarının günün şartlarına göre güncelleneceği gibi, diğer unsurların da gelişmeye açık olduğu anlaşılmaktadır. Tarım dinamik bir süreç olup almamız gereken çok mesafemiz var. Katsayıların önünün açık olması sevindirici bir çalışmadır.
5.Desteklerin alan bazlı olduğu ve nakdi olarak ödeneceği ortaya koyulmuştur. Desteklemelerin özellikle temel girdi maliyeti yüksek mazot, gübre, tohum gibi girdilerin kullanıldığı dönemde ödenmesi üretici finansman sorununa ilaç gibi gelecektir.
6. Destekler; temel destek, planlı üretim desteği, su kısıttı desteği, üretimi geliştirme desteği, kırsal kalkınma desteği ve fark ödemesi desteği şeklinde sınıflandırılmıştır. Destekleme modeli sürdürülebilirliği ve çevreyi özellikle de toprak ve su kaynaklarını koruması hedefini içermektedir. Ayrıca bitkisel üretim alanımızın yaklaşık 15 milyon hektar civarındaki kısmının, yani %75’inin üretim planlaması kapsamına alındığı anlaşılmaktadır. Nadas alanlarının daraltılması ve daha önce uygulanan ÇATAK projesi gibi toprakların organik maddelerinin arttırılması için çalışmalar da göz önüne alınarak sürece dâhil edilmelidir.
Yeraltı su kısıttı olan 11 il ve 52 ilçede o havza için yetiştirilmesi istenen ürünleri tercih eden çiftçilere, münavebe kurallarına da uymaları şartı ile ilave teşvik ödenecektir. Özellikle su kısıttı desteği ülkemizin 2/3 alanında doğaya bağlı tarım yapıldığı göz önüne alındığında önemlidir. Ancak özellikle orta Anadolu’yu mağdur edecek havza bazında su planlaması, havza bazında su yönetiminin gündemde olduğu göz önüne alınırsa gelecek adına tehlikeli bir yaklaşım olacaktır. “Milli Su Planı, Havza Bazında Su Yönetimi” başlığında havzalar arası su transferi ülke tarımının geleceği açısında dinamik tutulması gereken bir mecburiyettir.
7. ÇKS’ya kayıtlı tüm çiftçilerin temel destekten yararlanacağı, bu desteğin ilgili üründe mazot giderinin %50’sini ve gübre giderinin %25’ini karşılama hedefi güttüğü ve mevcut desteğin oldukça üzerinde olduğu değerlendirilmektedir. 6537 sayılı Kanunda belirtilen ancak uygulanamayan miras sorunlarının biran önce çözülerek tüm tarım arazilerinin ÇKS kaydına girmesi sağlanmalıdır.
8. Planlı üretim desteğinin stratejik 13 ürün ve 1 ürün grubunda, ilgili havzalarda bu ürünlerin planlamaya konu ürün deseni arasında yer alması durumunda verileceği ve temel destek tutarı kadar tutarın ilavesi ile belirlendiği görülmektedir. Temel destekle birlikte planlı üretim desteğinin ilgili üründe mazot giderinin %100’ünün, gübrenin %50’sinin desteklenmesinin hedeflendiği ve gerçekçi olduğu görülmüştür.
9. Üretimi geliştirme desteği altında verilen sertifikalı tohumluk destekleri önemli ölçüde artırılmıştır. İlk kez üniversiteler ve kamu araştırma kuruluşlarınca ıslah ve tescil edilen çeşitlerin sertifikalandırılan mısır, ayçiçeği ve pamuk tohumluklarına destek verilecek olması, pamukta ise bu kapsamdaki tohumluk kullanımına ilave destek verilecek olması yerli ve milli tohumculuk sektörünün gelişimine katkı sağlayacağı değerlendirilmiştir. Ayrıca, katı organik gübre ve organa mineral gübre kulanım desteklerinin, biyolojik ve biyoteknik mücadele destekleri ile organik ve iyi tarım desteklerinin artırılarak devam edeceği anlaşılmaktadır. Topraklarımızda organik madde eksikliğinin ana verimlilik sorunu olduğu göz önünde bulundurularak, katı organik ve organa mineral gübre destek tutarının üreticinin kullanımını teşvik edecek düzeye çıkarılması önemlidir.
10. Lisanslı depolarda listelenen ürünlerde kira desteğinin Ticaret Bakanlığının belirlediği tarifenin %75’ini karşılayacak düzeyde belirlenmesi, ürününün pazar değerini buluncaya kadar muhafazasını teşvik etmeye etkisi olacaktır.
11. Tarımsal yayım ve danışmanlık desteğinin iki katına çıkarılması, bilimsel bulgu ve teknolojilerin üretime yön vermesi beklentilerini güçlendireceği düşünülmektedir. Tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinde önceki yıllarda verilen desteklerin sadece destek odaklı bir yaklaşıma dönmesi ve çiftçi faydalanamadığı için kaldırılması gibi kötü örneği dikkate alarak Türk tarımının sürdürülebilirliği ve üretici lehine dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu hizmetler kurumsal yapılarda ve danışman sınırı koyulmadan üretim kapasitesine göre belirlenmelidir.
12. Arz açığı olan ve planlama kapsamına alınan ürünlerde üretim yılındaki maliyetler ile iç ve dış piyasalardaki fiyatlar dikkate alınarak gerektiğinde fark ödemesi yapılacak olması çok önemli olup, verilen fark destekleri kamuoyu ve üreticiler tarafından Tarım Kanunundan kaynaklı verilen destek olarak görülmektedir. Arz açığı olan ve planlama kapsamına alınan ürünlerde gerektiğinde fark ödemesi yapılacak yerine üretim maliyeti ve dünya piyasaları göz önüne alınarak temel ürünlerde üretim sorunu olamaması için bu desteğin ilgili ürünün hasadından önce açıklanması da kritik önemdedir.
13. Tarım takvimi mali takvimle aynı 1 Ocak’tan 1 Ocak’a olup, üreticilerin verilen destek ve teşvikleri 1 yıl geç almasına neden olmaktadır. Tarım takvimi 1 Ekim’den 1 Ekim’e olarak düzenlenmelidir.
Bu noktada dünyadaki uygulamaları daha yakından takip etmeliyiz. Sadece bitkisel ve hayvansal ürünlerin dünya piyasasında satış değerleri ile ülkemizdeki satış değerlerini değerlendirmek yerine üretim maliyetleri, gıda güvenliği ve sürdürülebilir tarım için kıyaslama yapmamız gerekiyor. Dünya; kırsalı, tarımsal üreticiyi güçlendirmek için neler yapıyor? Sadece ülkemiz tarımsal ekosistemi ile uyumlu ülkeler değil, dünyanın dört bir yanındaki ülkeleri gözden geçirmek ve alternatif tarım politikalarını değerlendirmemiz gerekir. Desteklemeyi sadece üretim amaçlı olarak düşünmemeliyiz! “Üretim desteklerinin yanında kırsal kesimde yaşayanlar için ekonomik fırsatları artırmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olmamız da gerekiyor.”
Bitkisel Üretimde Yeni Destekleme Modeli ve Üretim Planlaması konusundaki Cumhurbaşkanlığı Kararı ümitleri ve beklentileri arttırdı. Yayımlanacak uygulama yönetmeliğinde eksikler tamamlanarak Türk tarımının sürdürülebilirliği ve Türk çiftçisinin refahı için hayırlı olmasını canı gönülden temenni ediyorum.
#toprağınadamı
